Deel 1: De Berg

Uitzending  KRO - 22 januari 1972 - Nederland 1 - 17.00-17.30 uur
Opnamedata 7 en 8 januari 1972 - Studio 3
Tekst  Harrie Geelen
Muziek, arrangementen, orkestratie en muzikale leiding  Joop Stokkermans
Regie  Nico Hiltrop
Productie  René Sleven



Inhoud
De eerste aflevering vertelt de sage over de rattenvanger van de gebroeders Grimm vanaf het moment dat het stadje Hamelen dankzij hem verlost is van een rattenplaag. Het lukte de bewoners zelf niet de ratten te verdrijven, ze zaten overal, "van die grote bruine, meneer". De rattenvanger was een vreemde man in het groen die beloofde in ruil voor een pot goud Hamelen van de ratten te verlossen. De gemeenteraad, bestaande uit burgemeester Walg, meester Spicht, Pint de schoenlapper en lakenhandelaar Simon Bierenbroodspot, was daarmee akkoord gegaan.

Het was de vreemdeling inderdaad gelukt om met zijn fluitspel de ratten tot ver buiten de stadsmuren mee te lokken. De gierige meester Spicht weet de andere leden te overtuigen de rattenvanger slechts een klein geldbedrag van 35 dukaten te geven. Alleen Simon Bierenbroodspot is tegen dit voorstel. Wanneer zijn zoon Bertram op bezoek gaat bij de burgemeester om te protesteren krijgen de twee ruzie over de beloning van de rattenvanger. Lidwientje, de dochter van de burgemeester, denkt dat Bertram om haar hand is komen vragen. De burgemeester is zo boos dat er geen sprake meer kan zijn van een huwelijk.


De verloving wordt door hem verbroken. Lidwientje is ontroostbaar maar stadsomroeper Hildebrandt Brom zorgt ervoor dat zij Bertram 's avonds stiekem kan ontmoeten bij de stadspoort. Op dat moment besluit de rattenvanger wraak te nemen door met zijn fluit de kinderen van Hamelen de stad uit te lokken. Bij de stadspoort raken ook Lidwientje, Bertram en poortwachter Aernout Koffij in de ban van het fluitspel en volgen de kinderen al even gedwee. Hildebrandt heeft vanwege zijn verkoudheid watjes in zijn oren en hoort daarom niets. Hij besluit de vreemde optocht te volgen en ziet hoe de wand van de berg Kei zich opent.

Als laatste glipt hij naar binnen waarna de berg zich weer sluit. De rattenvanger is opeens verdwenen en de Hamelaars zitten opgesloten in de berg. Ze stellen zichzelf voor het eerst de vraag wie hen de weg terug naar Hamelen kan vertellen.


 
Rolverdeling
  • Bertram Bierenbroodspot - Rob de Nijs
  • Lidwientje Walg - Ida Bons
  • Hildebrandt Brom - Ab Hofstee
  • Aernout Koffij - Martin Brozius
  • Verteller - Hans Pauwels
  • Barend Stip - Ivo Brautigam
  • Hilletje Labberton - Ellen van Lil
  • Hector Hondecoeter - Erwin Crone
  • Kinderen van Hamelen - Koor van Henk van der Velde
Gastrollen
  • Burgemeester Willem Walg - Paul Meyer
  • Meester Spicht - Paul Deen
  • Brechtje de Wijn - Ine Veen
  • Pint de schoenlapper - Frans Kokshoorn
  • Rattenvanger - Peter Bouwhuysen
  • Vrouw - Milly Wallert
  • Heer - Herman Hayemaye
  • Werkman - Nico Jansen


Muziekopname
Dick van der Meer

Decorontwerp
Mia Schlosser

Kledingadviezen
Marga Langeweg

Regie-assistente
Peggy de Brij


Muziek
Liedjes
Sfeer- en effectmuziek
Het logboek van de NOS vermeldt alleen "instrumentale improvisaties".


Draaiboek
De Stichting Hamelen 97 heeft een aantal scripts overgetypt, klik op de link om het draaiboek als pdf te bekijken:
Deel 1: De Berg

De eerste vier pagina's van het originele draaiboek





 

Trivia
  • Herman Vinck was als eerste gevraagd voor de rol van Aernout Koffij en Johan te Slaa was als eerste gevraagd om Pint de schoenlapper te spelen.
     
  • De eerste zin "dit is de nog lang niet afgelopen serie in levende kleuren", uitgesproken tijdens de begintune, baseerde Harrie Geelen op de opening van de destijds populaire soapserie Peyton Place "in color: this is the continuing story of Peyton Place".

  • De scène waarin de inwoners van Hamelen in "straatinterviews" over de rattenplaag vertellen was een parodie op de reclame voor Croma die destijds werd uitgezonden. De zinsnede "prachtig bruin" (wat nu op de ratten slaat) wordt door Milly Wallert, dezelfde vrouw als in de reclame, uitgesproken. In 2016 heeft Croma Nederland de reclame op YouTube gezet:


  • Hoewel hij meer dan eens genoemd wordt komt Simon Bierenbroodspot, de vader van Bertram, niet in deze aflevering voor. Hij zou pas in deel 42 te zien zijn, gespeeld door Tom van Beek.
     
  • De beweeglijke rattenvanger - hij springt onder andere op de tafel bij de burgemeester - werd gespeeld door danser Peter Bouwhuysen. Omdat Harrie Geelen niet wist wanneer de serie zou eindigen hield hij de rattenvanger bewust mysterieus en gaf hem een groen gezicht, zodat deze rol in de toekomstige laatste aflevering(en) eventueel door een andere acteur gespeeld zou kunnen worden. Dat bleek ook het geval, ruim drie jaar later duikt in deel 42 de rattenvanger weer op en wordt zijn naam bekend: Goudriaan van Wamp, gespeeld door Carol van Herwijnen.
     
  • Drie leden van het koor (Ivo Brautigam, Ellen van Lil en Erwin Crone) speelden een eigen personage maar werden niet bij naam genoemd op de aftiteling ("Barend als Barend Stip").


Terugkijken en -luisteren
Deze aflevering is niet bewaard gebleven. Ongeveer vijf minuten zijn opgenomen in de compilatie van het eerste seizoen "Wat is er ook weer allemaal gebeurd... ".

De liedjes uit deze aflevering staan op cd 1 van de cd-box. De lange begintune is niet bewaard gebleven maar is te horen aan het begin van de compilatie van seizoen 1 op de dvd-box. Van de liedjes "Meester Spicht" en "Ik walg van burgemeester Walg" waren de originele opnamen niet beschikbaar, hiervoor is gebruik gemaakt van de cd van het Rob de Nijsmuseum uit 1993. Het Hamelenlied is de originele versie, opnieuw gedigitaliseerd.

Voor de langspeelplaat 'Nieuwe TV toppertjes' nam het koor in 1972 het Hamelenlied opnieuw op. Deze versie staat op de bonus cd, net als twee live uitvoeringen opgenomen voor het radioprogramma Goudmijn ter gelegenheid van 75 jaar KRO.





Publicatiedatum: 25 augustus 2018
Laatste aanvulling: 31 augustus 2025
Screenshots © KRO-NCRV